Mehdi, İslam eskatolojisinde, zamanın sonunda gelecek ve dünyanın İslami fethini gerçekleştirecek bir kurtarıcı olduğuna inanılan bir figürdür. "Mehdi" terimi, "hidayete eren", Allah'ın hidayete erdirdiği ve özel ve kişisel bir şekilde kurtuluşa ulaşan kişi anlamına gelir. Mehdi inancı Kuran'da yer almamakla birlikte bazı ayetlerin, hadislerin ve farklı İslam bölgelerindeki dini liderlerin açıklamalarının yorumlanmasıyla geliştirilmiştir.
Mehdi, tıpkı Mesih, Deccal ve Süfyan figürleri gibi erken İslam tarihinde siyasi-dini şahsiyetlerin güç kazanmaya çalışmasıyla ortaya çıkan karakterlerdi. Küfe'deki Aliiler (Ali'nin torunları), Horasan'dan Abbasiler ve Şam'dan Emeviler gibi farklı gruplar tarafından kendi güçlerinin ve iyi karakterlerinin sembolleri olarak veya rakiplerini şeytanlaştırmanın bir yolu olarak arandılar. Daha sonraki dönemlerde bazı dini gruplar bu figürlerin gerçek varlığına inanmaya başlamışlar ve onları kendi inanç sistemlerine dahil etmişlerdir. Bu figürler, dini grupların kendi liderlerini kurtarıcı, rakiplerini ise aldatıcı olarak tanımlamasıyla günümüze kadar İslam dünyasında referans olmaya devam etmiştir. Mehdi kavramı Deccal, Süfyan, ahir zaman gibi diğer eskatolojik kavramlarla da yakından bağlantılıdır.
Bir kurtarıcı figürüne olan inanç, dinler tarihinde ortak bir tema olarak görülmektedir. Bazı yazarlar, İslam'daki Mehdi inancının kökeninin Zerdüştlük gibi Fars inançlarına kadar uzanabileceğini öne sürerken, bazıları da Yahudi-Hıristiyan Mesih inancına alternatif olarak geliştirildiğini öne sürüyor. Ancak Yahudilerin Mesih inancının Babil sürgünü sırasında dönemin hakim dini olan Zerdüştlükten etkilenmiş olması da mümkündür.
Mehdi inancı, akademik çevrelerce pek kabul görmese de Şii İslam'ın temel inançlarından biridir. Bununla birlikte, tasavvuf ve tasavvuf merkezli, kendi liderlerini Mehdi ve takipçilerini Mehdi'nin takipçileri olarak gören Sünni topluluklarda yaygın olarak kabul edilir ve önemli bir etkiye sahiptir.
İslam tarihi boyunca birçok kişi Mehdi olarak kabul edilmiştir. Bunlardan ilkinin Ali olduğu söylenmektedir. Daha sonra oğlu Muhammed bin Hanefiyye de bazı çevrelerce Mehdi kabul edildi. Ayrıca Omar bin Abdulaziz Mehdi olarak da anılmaktadır. Ayrıca Muhammed en-Nefs ez-Zakiyye, kendi babası tarafından Mehdi olarak takdim edilmiştir ve bazı kişiler onun Mehdi olduğunu iddia etmektedir. Ayrıca Abbasi halifesi Muhammed el-Mehdi bin Abdullah Mansur, babası Mansur tarafından Mehdi olarak takdim edildi.
Mehdi inancı, İslam'da ahir zamanda geleceğine ve İslam'ın dünya hakimiyetini gerçekleştireceğine inanılan bir kurtarıcı kişiye atfen kullanılan bir terimdir. Bu inanç, Kur'an'da yer almamakla birlikte, hadisler, dini önderlerin sözleri ve yorumlar üzerinden değişik İslam coğrafyalarında yer edinmiştir.
Mehdi inancı, özellikle Şiilikte önemli bir yer tutmaktadır ancak genel olarak sünni İslam toplumlarında da yaygın olarak kabul edilmektedir. Mehdi ile ilgili hadisler, kaynaklarda oy birliği ile uydurma olarak kabul edilmektedir ve Mehdi'nin dış görünüşü, yapacağı işler ve çıkacağı yer gibi konular hakkında çelişkili bilgiler içermektedir.
İslam inancında Mehdi, kıyamet öncesinde gelecek, ümmeti birleştirecek ve deccal veya yalancı Mesih'e karşı savaşacak olan, Muhammed'in soyundan bir halife olarak inanılır. Sünni ekol tarikat ve cemaat mensupları arasında Mehdi yerine başka deyimler kullanılmaktadır ancak bunlar anlamsal olarak Mehdi kavramı ile ilişkilendirilir. Tarikat ve cemaat merkezli birçok Sünni toplulukta Mehdi beklenmektedir. Mehdi'nin kıyamete yakın dönemde zulüm ve adaletsizliğin her tarafı kapladığı bir zamanda gelip yeryüzünü adaletle dolduracağı ve İslâmı hâkim kılacağına inanılır.
Mehdî kavramı, birçok din ve kültürde görülen bir kurtarıcı inancıdır. Bu inanç, hükümdarlık, dini yenileme, kurtarıcılık gibi ana özellikleri içerir ve âhir zaman ile ilişkilendirilir. Farklı din ve kültürlerde, mehdî kavramını ifade eden kelimeler değişebilir ve ayrıntılar farklı olabilir. Örneğin, Hinduizm'de kalki, Budizm'de maytreya, Mecusîlikte saoşyant, Yahudilik ve Hristiyanlıkta ise Mesih olarak adlandırılır. Mehdî, dünya tarihinin sonunda Tanrı tarafından yeryüzüne gönderilecek ve yeryüzünü hâkimiyetine alacak bir hükümdar, peygamber veya dinî bir lider olarak kabul edilir.
Yahudi ve Hristiyan geleneklerinde Mesîh, Tanrı tarafından seçilmiş, hidayet ve kurtarıcı olarak gönderilmiş bir kişi olarak kabul edilir. Bu kişi, İsrailoğullarının ve tüm insanlığın kurtarıcısı olarak görülür ve İsrail'in tarihsel ve dini belirli bir zamanda tekrar kurulmasının öncüsü olarak kabul edilir. Mesîh kavramı, İslam'da da Mehdi olarak kabul edilir, ancak burada kişinin görevi daha çok dini ve siyasi bir lider olarak kabul edilir ve kıyamet öncesinde gelecek ve İslam'ı yeryüzünde hâkim kılacaktır.
Mesîh kelimesinin asıl kökeni konusunda mutabakat sağlanamamıştır ve farklı görüşler mevcuttur. Ayrıca, kelime Kur'an'da Hz. İsa'ya verilen bir lakab olarak kullanılmıştır ve İncil'de olduğu gibi kurtarıcı anlamına gelmektedir. İncil'de Mesih, Yahudilerin Mesih beklentilerini yerine getirecek olan ve tüm insanları kurtaracak olan kişi olarak tanımlanır. Müslüman düşüncesinde ise Mesih İsa, peygamber olarak kabul edilir ve ölmeden önce yüceltilmiştir ve geri döndüğünde kıyamet alametleri ile birlikte dünyayı adaletle dolduracaktir.
Mesîh terimi, İbrânîce, Ârâmîce veya Süryânîce dillerinde "yağ sürmek, elle sıvazlamak, boyutunu anlamak için eli bir şeyin üzerine koymak" gibi anlamlar taşır. İslâm kaynaklarında ise Hz. İsa'ya verilen bir lakaptır ve onun gezdiği, hastaları iyileştirdiği, doğduğunda yağla meshedildiği, güzel yüzlü olduğu gibi özellikleri ifade etmek için kullanılır. Aynı zamanda, beklenen bir kurtarıcının adı olarak da kullanılır.
Özetle "Mesih" veya "Mehdi" tabiri İslam, Hıristiyanlık ve Musevilik gibi çeşitli dinlerde ahir zamanda geleceğine inanılan bir kurtarıcı figürü ifade etmektedir. Bir Mesih/Mehdi kavramı genellikle kurtuluş, yenilenme ve baskıya karşı zafer temalarıyla ilişkilendirilir. Mesih/Mehdi'nin anlamı ve özellikleri, belirli dini geleneğe bağlı olarak değişir ve terim bazen bu rolü yerine getirdiğine inanılan tarihi şahsiyetleri veya liderleri ifade etmek için kullanılır. İslam'da "Mehdi" terimi, Müslüman toplumu birleştirecek ve dünyanın sonundan önce geçici bir İslam yönetimi kuracak bir şahsiyete atıfta bulunmak için kullanılır. Mehdi kavramı hem Sünni İslam'da hem de Şii İslam'da önemlidir.
Bu iki kavramın aynı şeyi ifade etmediği ve ayrı kişiler olduğu düşünülür. Mesih, İslam dini açısından Hz. İsa (as) olarak kabul edilir ve onun kurtarıcılık rolüne odaklanılır. Mehdi ise, İslam dini açısından ahir zaman içerisinde gelecek olan bir lider olarak kabul edilir ve onun deccalın fitnesini engelleyecek ve İslamın yeryüzünde hâkimiyetini sağlayacak bir rolü vurgulanır. Bu nedenle Mehdi ve Mesih kavramları aynı kişi olarak kabul edilmez.
İslam inancına göre Mehdi, Hz. Muhammed'in soyundan gelecek ve kıyamet öncesinde ümmeti birleştirecek ve deccal veya yalancı Mesih'e karşı savaşacak. Mehdi, belirli özellikleri olan bir kişi olarak tanımlanmaktadır ve kendisi kıyamete yakın bir zamanda gelecektir. Ancak, Mehdi'nin kim olduğu konusunda kesin bir bilgi yoktur ve birçok farklı görüşler mevcuttur.