Tabelalarda yapılan yazım yanlışları internetin yaygınlaşmasından bu yana en çok paylaşılan görseller arasında yer alıyor. Dilimize yeteri kadar hakim olmadığımız malum... Bazen de dikkat çekmek için tabelalarda İngilizce/Türkçe kelime oyunları yapılıyor ve ortaya anlaşılması güç manzaralar çıkabiliyor. Peki, azalması gerekirken artan bu yazım hatalarının ardında ne yatıyor?
Dil bilimci Prof. Dr. Ahmet Şefik Şenlik, bu durumun eğitim ile ilgili olduğunu söylüyor. “Ticari kaygılar kültürel kaygıların önüne geçebiliyor, özellikle turistik yerlerde bu tarz hataları sıklıkla görebiliyoruz” diyor. Şenlik, esnafların yanlış tabela yazsalar da ürünlerini sattıklarını, bu nedenle bazen dil bilgisine önem vermeyebildiklerini kaydediyor ve ekliyor: “Üniversite sıralarında bile yanlış Türkçe kullanan kişilere rastlamak mümkün.”
İmla hatalarının yanı sıra Beşiktaş'ın Etiler Mahallesi'nin Nispetiye/Nisbetiye Caddesi'nde de kafa karışıklığı mevcut. Metro ve otobüs duraklarında "Nispetiye" yazarken, bazı tabelalar da ise "Nisbetiye" yazıyor. Bu ayrım özel kuruluşların tabelalarında da görülebiliyor. Bölgede yaşayan vatandaşlar ise çoğunlukla Nispetiye ismini kullandıklarını söylüyor.
Tabelalarda kontrol mekanizmasının önemine değinen Şenlik, kişilerin de bilinçli olması gerektiğine dikkat çekmekte. “Bir ülkenin hayat standartlarının yükselmesi dile bağlı” diyerek, sözlerine devam eden Şenlik, dil ile ilgili sorunların sloganlardan öteye geçmesi gerektiğini vurgulayarak açıklamasını sonlandırıyor.
Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Türkçe Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Mustafa Kaçalin de Türkçe tabelalardaki hataların aşılabilmesi için tavsiyelerde bulunuyor. Her belediyede bir dil denetleyicisi olması gerektiğini belirten Kaçalin, "Vatandaş bir hata tespit ettiği zaman, bu kişi hemen sözlüğe bakarak yanıt verebilmeli ve gerekli işlemleri yapabilmeli" diyor.
Kaçalin, ruhsat verilen yerlerde de bu iş için sorumlu bir kişinin bulundurulması gerektiğinin altını çiziyor ve "Bu iş basit görünebilir fakat Türkçe'ye bu şekilde sahip çıkabiliriz" ifadelerine yer veriyor.
Tabela konusunda en çok karmaşanın yaşandığı ilçelerden biri de Fatih. Fatih'te bir dönem belediye, mevzuata uymadığı gerekçesiyle 471 tabelayı kaldırmış, bin 817 iş yerinin de tabelasını değiştirmişti. Söz konusu bölgede hala hatalı tabelalar ile karşılaşmak mümkün.
Esenyurt'ta ise bir ara sokaktaki trafik levhaları da kafa karıştırıyor. Dönüş yapabilecek aracın önüne ya park halinde araçlar ya da dönülmez tabelası çıkıyor. Bu noktadaki tabelada ayrıca "peri kızı" da birleşik yazılmış.
İstanbul'da belediyelerin yürüttüğü tabela çalışmaları, İstanbul Büyükşehir Belediyesi’ne ait Reklam, İlan ve Tanıtım Yönetmeliği ile Türk Standartları Enstitüsü'nün tabela standartları uyarınca gerçekleştiriliyor. Özellikle turistik noktalarda tabelalarda isimlerle birlikte yabancı kelimelerin yer alması, bazen ifadelerin güç anlaşılmasına neden olmakta. Standartlara göre, tabelada yabancı dilde ifadeler de istenilmesi halinde bu kelimelerin Türkçe metnin altına yüzde 25 küçük puntoyla yazılması gerekiyor.
Diğer kurallar ise şöyle:
