Kanser tedavisinde immünoterapi dönemi!

Onkoloji Uzmanı Doç. Dr. İzzet Doğan bağışıklık sistemini kullanarak kanser gibi hastalıkları tedavi etmek için geliştirilen immünoterapinin; cerrahi, radyoterapi ve kemoterapiden sonra kanser tedavisinde dördüncü ana tedavi yöntemi olarak kabul gördüğünü söylüyor. Doç. Dr. İzzet Doğan bu etkili tedavi yöntemi hakkında merak edilen 10 soruyu yanıtladı, önemli uyarılar ve önerilerde bulundu.  

İmmünoterapi yöntemi nedir?

İmmünoterapinin; bağışıklık sistemini kullanarak kanser gibi hastalıkları tedavi etmek için geliştirilmiş bir dizi tedavi yöntemi olduğunu belirten Tıbbi Onkoloji Uzmanı Doç. Dr. İzzet Doğan şöyle konuşuyor: “Toplum arasında immünoterapi denilince “immün kontrol noktası inhibitörleri’’ adı verilen tedavi grubu anlaşılmaktadır. İmmünoterapi tedavi yöntemleri arasında en yaygın olanları; monoklonal antikorlar, immün kontrol noktası inhibitörleri, kanser aşıları, adaptif hücre transferi (örneğin CAR T-hücre tedavisi) ve sitokin tedavisidir. Her bir tedavi türü, bağışıklık sistemini farklı şekillerde etkinleştirerek kanser hücrelerini hedef alır. Bu yöntemlerin uygulanması ve etkinliği kanserin türüne, evresine ve hastanın genel sağlık durumuna bağlıdır.”

İmmünoterapi nasıl fayda sağlar?

Normalde kanser hücreleri bağışıklık sisteminden kurtularak kontrolsüz bir şekilde büyüyebiliyor. Özellikle "kontrol noktası inhibitörleri" adı verilen ilaçlar T hücrelerinin kanser hücrelerine saldırmasının önündeki engelleri ortadan kaldırarak bağışıklık sistemini aktive ediyor. Bazı immünoterapiler kanser hücrelerine özgü moleküllere karşı antikorlar üreterek çalışıyor. 

İmmünoterapi akıllı ilaç tedavisi midir?

İmmünoterapi "akıllı ilaç" tedavisi olarak adlandırılan kategoriye giriyor. Bu tedavi kanser hücrelerini hedef alırken normal hücrelere minimum zarar vermeyi amaçlıyor. Bu ilaçlar bağışıklık sisteminin kanser hücrelerini tanıması ve yok etmesi için özel moleküllere odaklandığından, immünoterapi, kanser tedavisindeki "akıllı ilaç" stratejilerinin önemli bir parçası olarak kabul ediliyor. 

İmmünoterapi kemoterapiden üstün müdür?

İmmünoterapi ve kemoterapinin kanser tedavisinde kullanılan iki farklı ilaç grubu olduğunu belirten Doç. Dr. İzzet Doğan “Her birinin avantajları ve dezavantajları vardır. İmmünoterapi, bağışıklık sistemini güçlendirerek kanser hücrelerini hedef alır ve yok etmeye çalışır; genellikle daha az yan etkiye sahiptir. Öte yandan, kemoterapi kanser hücrelerini doğrudan öldürmeyi amaçlar ve her türlü kanser tedavisinde kullanılabilir. Ancak yan etkileri genellikle daha şiddetlidir ve sağlıklı hücrelere de zarar verebilir. Hangi tedavi yönteminin "üstün" olduğunu belirlemek, kanserin türüne, evresine, hastanın genel sağlık durumuna ve diğer birçok faktöre bağlıdır” diyor. 

İmmünoterapi hangi kanserlerde kullanılır?

İmmünoterapi birçok kanser türü için etkili bir tedavi seçeneği olarak kabul ediliyor. Özellikle malign melanom, akciğer kanseri, baş-boyun kanserleri, böbrek kanseri, mesane kanseri ve kolon kanseri gibi kanser türlerinde yaygın olmak üzere patolojik özellikleri uygun her türlü tümörde; erken evrede de son evrede de kullanılabiliyor. Dünyada ilk olarak 2011 yılında kanser tedavisinde kullanılmaya başlanan bu ilaçlar ülkemizde 2012 yılından itibaren yurt dışından temin edilerek kanser hastalarına uygulanıyor. Son yıllarda immünoterapi kapsamındaki “ipilimumab” ve “nivolumab” tedavi harcamaları poliçe ve tedavi detaylarına göre sağlık sigortası tarafından karşılanabiliyor. 

İmmünoterapi her kanser hastası için uygun mudur? 

İmmünoterapi her kanser hastası için uygun olmayabiliyor. Yöntemin etkinliğinin; kanserin türüne, evresine, hastanın genel sağlık durumuna ve önceden yapılan tedavilere bağlı olarak değiştiğini belirten Doç. Dr. İzzet Doğan şöyle konuşuyor: “Bazı kanser türleri tedaviye iyi yanıt verir, bazıları iyi yanıt vermeyebilir. Örneğin; malign melanom ve bazı akciğer kanserleri oldukça iyi yanıt verirken, beyin tümörleri veya pankreas kanseri gibi diğer türler tedaviye daha az duyarlıdır.”

İmmünoterapinin yan etkileri nelerdir?

Bağışıklık sisteminin aşırı aktive olmasından kaynaklanan ve genellikle kanser türüne ve kullanılan ilaca bağlı yan etkiler görülebiliyor. Yaygın yan etkiler arasında; yorgunluk, cilt döküntüleri, iştah kaybı ve bulantı geliyor. Daha ciddi yan etkiler; artrit (eklem), hepatit (karaciğer), kolit (bağırsak), hipofizit (hipofiz bezi) ve tiroidit (tiroit bezi) gibi organ iltihaplanmalarını içerebiliyor. Bu yan etkilerin genellikle kortikosteroidler gibi bağışıklık sistemini baskılayıcı ilaçlarla tedavi edildiğini belirten Doç. Dr. İzzet Doğan, ayrıca spesifik yan etkilere yönelik tedaviler (örneğin, tiroit fonksiyon bozuklukları için hormon replasman terapisi) de uygulanabildiğini söylüyor. 

İmmünoterapi diğer tedavilerden bağımsız mı uygulanır?

İmmünoterapi kanserin türü, evresi ve hastanın genel sağlık durumuna bağlı olarak hem yalnız başına hem de kemoterapi ile kullanılabiliyor. Bazı durumlarda kemoterapiye yanıt vermeyen kanser türlerinde tek başına etkili bir seçenek olarak değerlendiriliyor. Özellikle ileri evre kanserlerde veya belirli moleküler işaretleyicilere (PD-L1, MSI) sahip kanserlerde immünoterapi bağımsız bir tedavi olarak tercih edilebiliyor.

İmmünoterapi kanseri tamamen iyileştirir mi?

Tıbbi Onkoloji Uzmanı Doç. Dr. İzzet Doğan “İmmünoterapi bazı kanser türlerinde etkili olabilse de tamamen iyileşmeyi garanti etmez; ayrıca her hastada da olumlu yanıt alınamayabilir. Örneğin; ileri evre melanom veya akciğer kanseri gibi bazı kanser türlerinde uzun süreli hastalık kontrolü sağlayabilir. Ancak kanserin tamamen iyileşmesi, yani tüm kanser hücrelerinin yok edilmesi ve hastalığın geri dönmemesi kanserin türü, evresi, hastanın genel sağlık durumu ve kanserin genetik özellikleri gibi etkenlere bağlıdır” diyor. 

İmmünoterapi tedavisi ne kadar sürüyor?

Tedavinin süresinin; kanserin türü, evresi, hastanın tedaviye verdiği yanıt ve yan etkilere bağlı olarak değişebildiğini belirten Doç. Dr. İzzet Doğan şöyle konuşuyor: “İmmünoterapi tedavisi genellikle birkaç hafta ile birkaç ay arasında değişen periyotlarda uygulanır ve bazı durumlarda kanser kontrol altına alınana veya maksimum fayda sağlanana kadar devam edebilir. Bazı hastalarda yan etkiler nedeniyle tedavi erken kesilebilir.”