10561,53%2,34
32,25% -0,07
34,99% -0,25
2477,57% 0,47
3972,51% 0,54
Adet öncesi gerginlik (premenstrual sendrom),adet öncesi gerginlik olarakta adlandırılan, menstrual siklusla ilişkili şikayetler grubuna verilen isimdir. Şikayetler tipik olarak adetten bir hafta kadar önce başlar ve adetin başlaması ile tüm şikayetler hafifleyerek sonlanır.
Adet öncesi gerginlik özellikle yetişkin üreme çağındaki kadınların karşılaştıkları bir sorundur ve bazen normal hayatı dahi etkileyen bir durumdur. PMS sendromu, kişiden kişiye değişebilen bir durum olmakla beraber bazı kadınlar da çok hafif bazı kadınlarda oldukça yoğun sıkıtılar yaşatır.
PMS Sendromu adetin kesildiği (gebelik dönemi ve menopoz) durumda kendiliğinden kaybolur.
Aslında az veya çok her kadında adet öncesi dönemde PMS sendromu belirtileri ortaya çıkar. Bu adet öncesi gerginlik belirtilerinin amacı, kadının adet olacağından haberdar edilmesi ve böylece hazırlıksız yakalanmamasının engellenmesidir.
Bu belirtiler kadınların yarısından daha azında rahatsız edici ancak, dayanabilecek şiddette iken, %5 kadında oldukça şiddetli belirtiler ortaya çıkar. Burada premenstrual semptomlar ile bu sendromu birbirinden ayırmak gerekir.
Bu şikayetler hastadan hastaya değişiklik gösteriri. PMS bazen tüm vücut sistemini ağır şekilde etkileye bilir ve bu durumda her organa ait belirtiler meydana gelebilir. PMS belirtileri hafif adet öncesi belirtiler şeklinde olabileceği gibi doktora başvurmaya zorlayan şidettli semptomlar şeklinde de olabilir.
PMS şikayetlerinin bir kısmı bir çok kadınfa bulunmaktadur ancak kadınların %3-8'inde tanı konulacak sıklık ve yoğunlukda şikayeti bulunmaktadır PMS genç 20’li yaşlarda ve erken 40’lı yaşlarda en az bir çocuğu olanlarda, depresyon açısından aile öyküsü olanlarda, geçmişinde postportum depresyon ve duygu durum bozukluğu olanlarda daha sık görüldüğü bilinmektedir.
PMS kanısı koymak kolay değildir. Adet öncesi dönemde bazı şikayetlerle baş vuran her kadına PMS tanısı koymak kadının gereksiz yere bazı tedavilere ve bunun yan etkilerine maruz kalması anlamına geleceğinden ancak bazı kriterleri taşıyanlara PMS tanısı koymak yerinde olacaktır.
PMS’li kadınlar kendi kendine tanı koyarak doktora başvururlar. Ancak bu kadınların çoğunda ya abartılmış premestrual belirtiler söz konusudur ya da başka bir hastalık vardır. Düzgün tanı koymak ve uygun tedavi verebilmek için tam bir jinekolojik sorgulama ve muayene yapılmalı gerekli tetkikler istenmelidir.
PMS tansı koymak için aşağıdaki kriterler mutlaka bulunmalıdır;
Adet öncesi gerginlik PMS sendromu nedeni net olarak bilinmemektedir. Adet döngüsündeki hormonal değişimin önemli bir neden olduğu düşünülmektedir. Bu değişiklikler bazı kadınları diğerlerine göredaha fazla etkileyebilmektedir. Beyindeki bazı kimyasalların da PMS’ de etkin rol oynadığı düşünülmektedir. Stres yada da duygu durum bozuklukları pms ye olsa da şikayetleri artırmaktadır.
Bunların dışında aşağıdaki bazı faktörler PMS nedeni olarak sıralanabilir;
PMS için birçok tedavi denenmiştir. Her tedavi her kadında aynı etkinlikte değildir. Sıklıkla tedavi 3 ana başlıkta oluşur.
PMS için henüz etkili bir ilaç bulunmamaktadır. Belirtileri hafif ya da orta şiddette olan hastalar için ilaç tedavisi dışında alınabilecek önlemlerden iyi fayda sağlanabilir. Hayat tarzı değişikliği ve kadının durumu hakkında bilgilenmesi tedavi disiplininde oldukça önemlidir.
En önemlisi psikolojik destektir. Bunu bazı kadınlarda olabileceği, belirtilerin giderek kötüleşmeyeceğini aksine yaşı ilerledikçe azalacağı, olgun hormonlara karşı dokuların bir tür cevap hassasiyeti olduğu ve bunun tedavisi olan bir durum olduğu kadına anlatılmalıdır. Gıdalar, kafein (kahve, çay, çikolata, kola ve bazı ağrı kesicilerde bulunur) PMS' ye bağlı baş ağrılarının ve meme hassasiyetinin artmasına neden olabilir.
PMS’li kadınlar adet döngüsünün 2. yarısında alkole karşı duyarlılık arttığı için bu günlerde alkol alınması PMS şikayetlerinin artmasına neden olur. Ödem şikayeti olan PMS'li hastaların sigarayı azaltması yada tamamen bırakması gerekir. Çünkü nikotin vücutta su tutulumunu artırır. Gerekirse tuz kısıtlanmalıdır, diyette kırmızı et azaltılmalı, balık artırılmalı, sebze ve meyve tercih edilmelidir.
Düzenli egzersiz PMS’nin belirtilerini azaltır. Strezsiz sağlıklı ve düzenli yaşam, meditasyon ve yoga gibi yöntemler, hobi gibi uğraşlar PMS’ye olumlu katkı sağlar.
Doğum kontrol hapları: Bu ilaçlar özellikle beraberinde adet düzensizliği ve adet ağrısı olan PMS’li hastalarda yumurtlamayı baskıladığı için faydalı olmaktadır. Ancak bazı kadınlarda OKS’ler (doğum kontrol hapları) PMS’nin ruhsal belirtilerini şiddetlendirebilmektedir.
Ağrı kesiciler: Belirtilerbaşlar başlamaz düzenli alındığında ve adetin 2-3. Gününe dek kullanıldığında çok ağrılı PMS’lerde ağrı üzerine oldukça olumlu etkiler sağlanır.
Gnrh analogları: Çok şiddetli bulgulara giden PMS’lerde yumurtalıkları geçici bir süre tamamen susturmak östrojen ve progesteron salgılarını sıfırlamak amaçlı kullanılabilir.
Ödem için tedavi: Nikotin vücutta ADH’yi (su tutan hormon) artırdığı için sigara bırakılmalıdır. Sol yan tarafa yatmak ödem için faydalı olabilmektedir. Ayrıca ödem çözücü bazı diüretikler de yararlı olmaktadır.
Meme hassasiyeti için tedavi: Gıdalarda yağın azaltılması, diüretik kullanım, A, B, E vitamini kullanımı mastaljide etkili olmaktadır.
Ruhsal belirtiler için tedavi: PMS' deki ruhsal belirtiler basit duygusal dalgalanmalar olabileceği gibi, ağır depresyon olarak ortaya çıkması da olasıdır. Böyle durumlarda uygun anti depresanlar bulguları oldukça iyi baskılamaktadır.
Histerektomi (rahimin alınması): PMS’de tüm yöntemler denenip başarı elde edilemiyor ise son çare olarak rahmin ve yumurtalıkların çıkartılmasıdır.
Bazı vitamin ve mineraller PMS şikayetlerinin azalmasında etkili olabilmektedir. Bunlar;
Black cohosh gibi bitki destekleri, akapunktur gibi yöntemlerde PMS’de etkili olabilmektedir.
