ABD'nin Colorado eyaletinde yürütülen bir cinayet davasında Google'ın veri sunması ülkenin hukuk camiasında yeni bir anayasa ihlali tartışması başlamasına neden oldu. Google mahkemelerde kanıt olarak sunulmak üzere yapılan taleplere ilk defa karşılık vermiyor. Fakat bu sefer kolluk güçlerinin Google'dan “tersten anahtar sözcük arama” tekniği kullanarak içerik talep etmesi konunun hukukçular arasında tartışılmasına, tekniğin eyaletin anayasa mahkemesine kadar gitmesine neden oldu. Peki olayı bu kadar ciddi boyutlara getiren neydi?
Colorado'da 5 kişinin cinayete kurban gitmesine ilişkin soruşturmada kolluk güçleri, mevcut teknikleriyle olayı aydınlatmayı başaramamış ve Google'a içerik talebinde bulunmuştu. Google da talebi kabul etmiş ve maktullerin adresini kimlerin aradığını mahkemeyle paylaşmıştı. Gelişmeyle beraber Google'ın adresleri arattığını belirttiği 3 genç, cinayetle suçlandı.
Karar üzerine harekete geçen savunma avukatları, bu yöntemin ABD Anayasası'na aykırı olup olmadığının sorgulanması gerektiğini iddia ediyor. Bahse konu tekniğin, yani “tersten anahtar sözcük arama tekniğinin” büyük boyutta bir dijital kuşatma olduğunu ileri süren avukatlar, tekniğin anayasanın böyle bir şekilde ihlali açısından da bir ilk olduğunu belirtiyorlar. O nedenle davanın savunma avukatları Colorado Anayasa Mahkemesi'ne bir dilekçe sunarak, hakimin Google'dan veri talep etme şekline itiraz ettiler.
ABD'de normalde bir suç soruşturmasında emniyet güçleri doğrudan şüphelinin yaptığı aramaları talep edebiliyor. Örneğin, bir dolandırıcılık soruşturmasında, şüphelinin yaptığı aramalar talep edilebilir ve o veriler arasında dolandırıcılık tekniklerine dair aramalar olup olmadığına bakılır. Fakat bahse konu davada tepkilerin bu kadar büyük olmasına neden olan nokta ise, ortada bir şüpheli yokken Google'a kurbanlara ait bilgilerin arama motorunda kimler tarafından aratıldığına ilişkin bilgilerin sorulması... Dilekçede “tersten anahtar sözcük arama tekniği” olarak geçen ifadenin açıklaması özetle bu şekilde.
Savunmanın dilekçesinde, anahtar sözcük arama talebinin verinin şüpheliye ait olup olmadığına ilişkin geleneksel arama taleplerinden ciddi şekilde farklı olduğu belirtildi. Dilekçede, “Soruşturma faaliyeti tersten yürütüldü. Önce sonra şüphelinin belirlenmesi gerekirdi” ifadesine yer verildi.
Dilekçede yer verilen bilgilere göre, soruşturma kapsamında Google'dan 3 arama talebinde bulunuldu ancak Google ilk ikisini reddetti. Savunma avukatları, Google'dan böyle bir talepte bulunulmasının milyarlarca kullanıcıyı ilgilendirdiğini ve bunun da Colorado ötesinde bir özel hayat endişesine neden olacağını belirtiyor.
Savunmacı Ceza Hukukçuları Birliği'nden konuya ilişkin yapılan açıklamada ise şu ifadelere yer verildi:
“Bu adım, sadece Seymour'un değil, ABD'de Google'da arama yapan milyarlarca kullanıcıyı kapsayan ve ağır sonuçlar doğurabilecek yeni bir hukuk sorunudur.”
Denver Bölge Savcılığı ve Denver Emniyet Müdürlü konuya ilişkin yorum yapmaktan kaçınıyor. Colorado Anayasa Mahkemesi'nin ise itiraza ne cevap vereceği de henüz bilinmiyor.
Konu hukuk ve teknoloji etkileşimi olunca mesele biraz karmaşıklaşıyor. Çünkü bazı yasaların yeni teknolojileri karşılayıp karşılayamadığına dair kesin netliğin bulunmadığı noktalarda sert tartışmalar ortaya çıkıyor.
Anahtar sözcük arama izinlerinin bilinen birkaç örneği mevcut ancak uygulama, ABD Yüksek Mahkemesinin kürtaj hakkını bozma kararının ardından incelemeye alındı. Bazı avukatlar, polisin teknoloji şirketlerinden anahtar sözcük aramaları ve konum talep etmesinin kürtajın yasak olduğu yerlerde farklı tartışmalara neden olacağı kanaatinde.
Google ise 2020'ye kadar olan bilgileri içeren bir şeffaflık raporunda, coğrafi konum izni talebinin 2018'den beri yükselişte olduğunu ve bunların ABD'de arama devine yapılan tüm izin taleplerinin dörtte birinden fazlasını temsil ettiğini aktarıyor.
Geçen yıl Ekim ayında ABD'de hukukçular ile emniyet güçleri yine benzer bir konuda karşı karşıya gelmişti. ABD hükümetinin Google'a belirli kelimeleri aratan kişilerin verilerini gizli şekilde sunma emri verdiği ortaya çıkmıştı.
Kaynaklar: Bloomberg, Forbes