Çekingen kişilik bozukluğu bir kişilik bozukluğudur. Kişilik bozukluğu, kişilik özellikleri sebebiyle, kişinin çevresiyle ilişkilerinde problemler yaşamasını ve kişinin iç dünyasında sıkıntılar bulunduğunu ifade etmektedir. Kişilik bozukluklarında kişilik özellikleri katı ve değişmez bir özellikte görülmektedir.
Çekingen kişilik bozukluğu sadece utangaçlık, çekingenlik, içe kapanıklık ile sınırlı olmayan bir kişilik bozukluğudur. Utangaçlık, çekingenlik ve içe kapanıklığa ek olarak, çekingen kişilik bozukluğu olan kişiler genellikle toplum içerisinde onaylanmama, reddedilme, yargılanma ve insanların kendisi hakkında olumsuz düşüncelere kapılacağı konusunda korku duymaktadır; onaylanma ihtiyacı sebebiyle genellikle çevresindekileri mutlu etme eğilimi içerisindedir.
Çekingen kişilik bozukluğu olan kişilerde özgüven eksikliği görülmektedir. Ayrıca, utandıkları zaman yaşayacakları el titremesi ve yüz kızarması gibi dışarıdan fark edilebilecek belirtilerin olması durumunda kaygı yaşamaktadırlar. Bu kaygı, insanların bu belirtileri fark edeceğiyle ilgili bir kaygıdır. Çünkü çekingen kişilik bozukluğunda kişiler genellikle kendilerinin nasıl göründüğüyle ilgilidir ve diğer insanların kendisini nasıl gördüğü oldukça önemlidir.
Çekingen kişilik bozukluğu olan kişiler için reddedilmek, onaylanmamak korku yaratmaktadır. Bu sebeple ilişkilerinde sevileceklerinden emin olmak istemektedirler. Beğenilmeyecekleri ilişkilerde bulunmaktan kaçınabilirler. Alay edilecekleri düşüncesiyle yakın ilişkiler kurmakta zorlanırlar. Yeni kişilerle tanıştıklarında çekingen veya tutuk davranırlar.
Çekingen kişilik bozukluğu olan kişiler toplumsal yönden kendilerini yetersiz hissedebilmektedir. Bu sebeple eleştirilmek veya dışlanmak bu kişilerde korku yaratabilmektedir. Beceriksiz oldukları inancı var olduğu için çeşitli girişimlerde bulunmakta ve farklı etkinliklerde yer almakta çekingenlik gösterebilmektedirler.
Çekingen kişilik bozukluğuna sebep olan çeşitli durumlar bulunmaktadır. Genetik olarak yatkın olmak veya beyindeki biyolojik düzensizlikler kişilerde çekingen kişilik bozukluğunun gelişimine sebep olabilmektedir. Çekingen kişilik bozukluğunun gelişiminin sebepleri arasında erken yaşlarda yaşanan olumsuz, acı veren travmatik deneyimler de yatabilmektedir. Ayrıca ebeveynlerin çekingen ve utangaç davranışlarını rol model alınması sonucunda da çekingen kişilik bozukluğunun ortaya çıkabileceği bilinmektedir.
Çekingen kişilik bozukluğu, kişilerin ilişkilerini, kişisel gelişimlerini, mesleki anlamda ilerlemelerini, toplumsal ilişkilerde başarılı olabilmelerini etkileyebilen bir kişilik bozukluğudur. Çekingen kişilik bozukluğu sebebiyle kişiler kendi potansiyellerini fark etmek ve kendilerini gerçekleştirmek konusunda sıkıntı yaşayabilmektedir. Tanının başarılı bir şekilde konabilmesi ve uygun tedavi yöntemlerinin belirlenebilmesinde alanında uzman bir psikiyatrist ve psikoterapist desteği almak gerekmektedir. Çekingen kişilik bozukluğu tedavisinde, davranışsal, psikodinamik, toplumsal beceri geliştirme, kişilerarası, grup ve aile terapilerinden yararlanılmaktadır. Uygulanan terapiler sayesinde kişiler yaşadıkları problemler konusunda farkındalığa sahip olarak, uygun çözüm yollarını keşfedebileceklerdir.
Kaynakça