Yetişkin psikoloğu olarak karşılaştığım vakalardan hareketle söyleyebilirim ki; Çocukluğumuzdaki ebeveyn tutumlarının yetişkinlikte nelere mal olabileceği çok sorulan, önemsizleştirilen, fark edilse önemli değişimlere yol açabilecek bir konu.
Örneklerle anlatayım:
Eğer ebeveynler çocukların beden duyumları ve seçimleri konusunda aşırı kontrolcülerse; Çocuk o öğünde aç değil ve yemek istemiyor diyelim. Sağlıklı olmasına rağmen ailenin kaygısından dolayı çocuğun beden duyumlarına güvenilmeyip yemeye zorlanılıyorsa yeme bozukluklarına neden olabiliyor. İleride eşi veya bir başkası neyi giyip giymeyeceğine karıştığında kendi alanına devamlı girilmiş ve seçenek sunulmamış olan çocuğa yetişkinliğinde bunlar tamamen normal geliyor ve psikolojik şiddete kolayca maruz kalıp bunun farkına bile varmayabiliyor.
İlla büyük patolojilere neden olmasına gerek yok hayır diyememenin bir sebebi de zamanında çocuğa hiç hayır deme fırsatı sunulmaması. Böylece diğer insanların olumsuz tutumlarına karşı boyun eğici davranabiliyor ve kabul edilebilmek için insanları memnun etmeye çalışırken kendini hatta bedenini kullandırabiliyor.
Anne babası devamlı tartışıyor, kavga ediyor, evde huzur kalmamasına rağmen çocuklar dayanamaz diye ayrılmıyorlarsa; Romantik ilişkilerde mutsuz bile olsak şiddet bile görsek bunu değiştiremeyiz mesajını almalarına ve dolayısıyla ‘’çaresizim’’ inancına neden olabiliyor. Böylelikle yetişkinlikte çocuklar yanlış tercih yapsalar da bunu devam ettirmeye çalışıyorlar. Hatta bunu akla yatkın hale getirmek için kendilerine inandırıcı birçok neden sunuyorlar. “Ayrılırsam yeni birini bulamam, bu ilişkiye çok emek verdim, yeni gelen kişi bu kişiden daha kötü çıkabilir ve gelen gideni aratır, ayrılığa tahammül edemem” gibi kendini sabote edici pek çok olumsuz düşünceye hapsolabiliyorlar. Kendi problem çözme yollarını zayıf, olayı büyük görüyor veya önlerinde seçecekleri olumlu kararın dezavantajlı yanlarını olduğundan büyük görüp baş edemeyeceklerini düşünüyorlar.
Aşırı mükemmeliyetçi ailesi olan bir çocuk için eğer kendisinden çok derslerinde birinci olmasına önem veriliyorsa koşulsuz kabul dediğimiz ‘’sevilebilmesi için bir koşulu yerine getirmesinin gerekmesi ‘’ durumu, o kadar kötü ve büyük yaralayan bir durum ki… Düşünsenize ailenizden almaya ihtiyaç duyduğunuz en temel şey olan sevginin size sadece bir koşulla veriliyor olması.. Yalnızca başarılı olursanız sevilirsiniz(!). O zaman çocuğun benlik saygısı düşer, “sevilmiyorum’’ inancına neden olabilir. Kabul edilmek için gereksiz fedakarlık sergiler, sevileceğine inanmadığı için onu kabul eden ilk kişiye aşırı bağlanabilir veya sevilebilmek için büyük fedakarlıklarda bulunur.
Kötü haber: Pek çok insan hayatlarında şimdiye kadar yaşamış olduğu aile yaşantısının kendisinde bıraktığı ön temel ile yaşama atılır. İyi haber ise bunları önce ‘’fark ederek’’ sonra değişim isteyip adım adım yeni bir ‘’ben’’ yaratabilecek olmasıdır.
