Türkiye'de Boşanma Oranlarının Artmasının Nedenleri ve Etkileri

Yükselen maliyetler ve geçim sıkıntısı, çiftler arasında gerilimlere neden olarak ilişkilerin bozulmasına sebep oluyor. Türkiye genelinde son 20 yılda evlenme oranları düşüş gösterirken boşanma oranları hızla artış göstermeye başladı. Finansal sorumluluğun büyük bir yükü olan taraf, erken yaşlanma gibi etkilere maruz kalabiliyor. Türkiye İstatistik Kurumu'nun 2022 yılına ait verilerine göre, 2021 yılında evlenen çiftlerin sayısı 563 bin 140 iken, 2022 yılında bu rakam 574 bin 358'e yükseldi. Boşanmalar ise 2021 yılında 175 bin 779 kişi iken 2022 yılında 180 bin 954 kişiye ulaştı. Evlenme sayısının Nisan ayında azaldığı görülüyor, bu azalışın sebebi ise Nisan ayının Ramazan ayına denk gelmesi.

Boşanma sayısı incelendiğinde ise Ağustos ayında adli tatil nedeniyle önemli bir azalma yaşanmaktadır. 2022 yılının Ağustos ayında boşanma sayısı 3 bin 945 iken, adli tatil sonrası Eylül ayında bu rakam 19 bin 775'e kadar artmıştır.

Evlilik süresine göre boşanmalara bakıldığında, 2022 yılındaki boşanmaların yüzde 32,7'si evliliğin ilk 5 yılında, yüzde 21,6'sı ise evliliğin 6-10 yılı içinde gerçekleşmiştir. 2022'de kesinleşen boşanma davaları sonucunda 180 bin 954 çift boşanırken, 180 bin 592 çocuk velayete verilmiştir. Boşanma davaları sonucunda çocukların velayetinin çoğunlukla annelere verildiği görülmüştür. 2022 yılında çocukların velayetinin yüzde 75,7'si anneye, yüzde 24,3'ü ise babaya verilmiştir.

Boşanmaların artmasının nedenleri üzerine konuşan Avukat Cenk Söbe, genellikle bozulan ekonomik koşulların, çiftler arasındaki sorunların artmasına yol açtığını belirtmektedir. Söbe, "Ekonomik şartlar, işsizlik, geçim sıkıntısı gibi sorunlar aile birliğini bazı durumlarda devamı imkansız hale getirebiliyor. Bu tür durumlarda, sevgi ve saygı bağı zayıf olan evlilikler çabuk bir şekilde sona erebiliyor" demektedir. Ayrıca Söbe'ye göre, aldatma eylemi de artık yaygınlaşan bir boşanma nedeni haline gelmiştir. Aldatılan eşin, nafaka ve tazminat gibi haklar elde etmesi, mal paylaşımının artması ve dava açma teşvikleri de aldatma durumunda boşanmaların artmasına katkıda bulunmaktadır. Mahkemeler ve yasalar, zina durumunda aldatan eşe ağır cezalar uygulamaktadır.

Söbe'nin gözlemlerine dayanarak, boşanmaların çoğunlukla ilk 3 yıl içinde gerçekleştiğini ve 20-25 yıl süren evliliklerde de sık sık boşanmaların yaşandığını belirtmektedir.

Uzman Psikolog ve Evlilik ve Çift Terapisti Kemal Özcan, iletişim sorunlarının evlilikleri olumsuz etkilediğini ve boşanmalara kadar varabileceğini söyleyerek açıklamalarına başlamaktadır. Özcan, "Finansal sorunlar, birçok evliliğin dağılmasına yol açan önemli bir faktördür. Bu sürekli stres ve kaygıya neden olur, evlilikte gerilim ve gerginlik yaratır ve eşler arasındaki duygusal bağı zayıflatır" demektedir. Ayrıca Özcan, "Parayla ilgili kararlar, harcamalar, tasarruflar ve bütçe gibi konularda eşlerin ortak bir anlayışa sahip olmaları önemlidir. Ancak mali sorunlar, bu konularda farklı görüşlere sahip olma ihtimalini artırır ve çiftler arasında sürtüşmelere, anlaşmazlıklara ve çatışmalara yol açabilir. Bir eş, mali sorumlulukları daha fazla üstleniyorsa veya maddi açıdan daha güçlü bir konumdaysa, diğer eş kendini değersiz veya bağımlı hissedebilir" şeklinde eklemektedir. Özcan, bir diğer boşanma nedenini ise şu şekilde açıklamaktadır:

"Bir eşin başka biriyle duygusal veya cinsel bir ilişkisi olması, güvenin sarsılmasına ve ilişkide derin yaralar açabilir. Görsel ve yazılı medyada sık sık normalleştirilen evlilik dışı ilişkiler, toplumun temeli olan aile yapısını bozar ve boşanmaların en önemli nedeni olmaya devam eder."

Özcan'a göre, mahkeme tutanaklarında sıklıkla görülen bir diğer neden, evlilikte şiddetli geçimsizlik olarak ortaya çıkan aşırı zıtlıklar, uyumsuzluklar ve anlaşmazlıklardır. Bu durum, eşler arasında düşmanlık, öfke, kırgınlık ve üzüntü gibi duygulara yol açabilir ve evliliği ciddi şekilde etkileyebilir. Şiddetli geçimsizlik olan çiftler arasında duygusal soğukluk oluşur ve birbirlerine duygusal olarak bağlı hissetmezler. Sık sık tartışmalar yaşanır ve bu tartışmalar zamanla daha da şiddetli hale gelebilir. Sonuç olarak, fiziksel, duygusal veya cinsel şiddeti içeren yıkıcı davranışlar sergilenebilir. Bu tür çiftlerde uyumsuzluk, evlilik birliğini ciddi şekilde bozacak kadar sık ve yoğun yaşanır. Karşılıklı saygının olmadığı, sevginin yerini nefretin aldığı bu çiftlerde kavga ve tartışmaların sıkça yaşanması ve boşanma oranlarının oldukça yüksek olması yaygın bir durumdur.

Sonuç olarak, Türkiye'de boşanma oranlarının artmasında ekonomik sorunlar, işsizlik, geçim sıkıntısı, aldatma, iletişim sorunları ve şiddetli geçimsizlik gibi faktörler etkili olmaktadır. Bu sorunlar, çiftlerin arasındaki ilişkide ciddi gerilimlere, anlaşmazlıklara ve duygusal kopmalara yol açabilmektedir. Bu nedenle, evlilikte iletişim, anlayış, ortak kararlar alma ve karşılıklı saygı gibi faktörlere önem vermek, boşanmaların azalması ve aile birliğinin sağlamlaşması için önemlidir.