Doğu Karadeniz bölgesinde Rize, Trabzon, Artvin, Giresun ve Ordu illerinde 787 bin dekar alanda ekilen yaklaşık 250 bine yakın çay üreticisinin yüzü, üçüncü sürgün hasadın yapıldığı bugünlerde gülmüyor. Seçim öncesi Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın 3 Mayıs'ta Rize'de gerçekleştirdiği mitingde 11 lira 30 kuruş olarak açıkladığı yaş çay fiyatı, aradan geçen 3 buçuk ayda enflasyon sebebiyle yetersiz kaldı. ÇAYKUR'un kuru çaya seçimlerden itibaren yüzde 90'a yakın zam yapmasına rağmen üreticiye verilen fiyatın aynı kalması tepkilere neden oldu.
Çay üreticileri, ÇAYKUR'a tüm çaylarını veremediklerini ve çoğu zaman satış yapmak zorunda kaldıkları özel sektörde alım fiyatının 8,5-9 lira arasında seyrettiğini, bu fiyatın da maliyete yaklaştığını dile getiriyorlar. Üçüncü sürgünde çayın yarısının kuraklıktan yandığını söyleyen üreticiler, hasadın az olması ve fiyatların kazandıracak seviyeden hızla uzaklaşması sebebiyle belirsizliğe sürüklendiklerini ifade ediyorlar. Çayın yaklaşık 1,5 milyon kişiyi dolaylı olarak ilgilendiren bir geçim ürünü olmaktan çıktığını söyleyen üreticiler ek zam yapılmasını istiyor.
YİĞİT: ÇAYA BİR DEFA ALDIKLARIMIZA HER GÜN ZAM GELİYOR
Trabzon'un Hayrat ilçesinde çay üreticisi Necati Yiğit, çaya verilen 11 lira 30 kuruşluk fiyatın açıklandığı günden bugüne gelen süreçte ederinin kalmadığını söylüyor. Her gün yeni zamlarla karşı karşıya kaldıklarını ve alım güçlerinin iyice zayıfladığını söyleyen Yiğit şöyle sitem etti: "Çaya senede 1 defa, maaşımıza 2 defa ama aldıklarımıza her gün zam geliyor. Hiç memnun değiliz. Çay tamamen bitti. Bizi özel sektöre çay vermeye teşvik ediyorlar. Özel sektör çaya 9 lira veriyor, mecbur veriyoruz. Maliyetler çok arttı, verilen fiyattan memnun değiliz."
TUTAN: EZİYETİ ÜRETİCİ ÇEKİYOR, ZAM KURU ÇAYA YAPILIYOR
Rize Ardeşen'de ilçesinde çay hasadı yapan Hasan Tutan, geçimlerini artık çaydan sağlayamadıklarını söylüyor. Kuru çaya yapılan yüzde 90'lık zamma rağmen kendilerine zam yapılmadığını ifade eden Tutan, "Cumhurbaşkanı Erdoğan bizi çok üzdü. Halk şu anda perişan. Çayın şu anda 17 lira olması lazım. Kuru çaya yüzde 100 zam yapılırken üretici düşünülmüyor. Eziyeti üretici çekiyor ama karşılığını veren yok. Şu anda çayla geçim sağlamak mümkün değil. Çocuklarıma harçlık verebilmek için aç yatıyorum. Cumhurbaşkanı Erdoğan gelsin halkının durumunu görsün. Çaya ek zam yapmaları lazım" diye konuştu.
HACIBEKTAŞOĞLU: ÜRETİCİNİN ELİNE GEÇEN PARA MALİYETLERİ KARŞILAYAMIYOR
Çay Meclisi Of Temsilcisi Süleyman Hacıbektaş oğlu da enflasyonun en çok, fiyatı artmayan çayın üreticisini zorladığını söyledi. Çaya verilen 11 lira 30 kuruşluk fiyatın, açıklandığı günlerde üreticiyi memnun etse de geçen süre için bu ücretin bir karşılık bulmadığını belirten Hacıbektaşoğlu, "Birinci sürgünde çay işçisinin yevmiyesi 500 lirayken şu anda 800 ile 1000 lira arasında değişiyor. Gübre fiyatları sürekli artıyor. Üreticinin eline geçen para artık maliyetleri karşılayamaz pozisyona geldi. Özel sektörde çay fiyatı 9 liraya kadar düştü. Mevsim koşulları da iyi gitmedi. Kuraklıktan dolayı çay rekoltesi yüzde 40'a yakın düştü. Üreticilerin çay fiyatında iyileştirme talebi var" değerlendirmelerinde bulundu.
OCAKLI: ÇAYKUR'U ÖZELLEŞTİRMEK İÇİN ÇAYI UCUZLATIYORLAR
Cumhuriyet Halk Partisi'nin (CHP) 46 yıl sonra Rize'den TBMM'ye gönderdiği ve çayda yaşanan sorunları gündeme taşıyan Milletvekili Tahsin Ocaklı, çay üreticisinin halinin perişan olduğunu söyledi. Seçim sonrası kuru çaya toplamda yüzde 90'a yakın, akaryakıta yüzde 120'ye yakın zam yapıldığını söyleyen Ocaklı, buna karşın çay üreticisinin 11 lira 30 kuruşa özel sektörde ise 9 liralık ücrete mahkûm edildiğini ifade etti.
Yaş çay bedelinin derhal 20 liraya çıkarılması gerektiğini ifade eden Ocaklı, "Enflasyonun yüzde 80 olduğu bir yerde üreticiye sezon boyunca tek fiyat vermek aymazlıktır ve çay üreticisine yapılan en büyük haksızlıktır. İnsanlar artık isyan edecek duruma geldi. Biz artık çay üreticilerle şunu konuşuyoruz; iktidar ayağını denk alsın yoksa çay üreticileri örgütlü bir biçimde sokağa çıkıp protesto hakkını kullanacak. Çayın geçim kaynağı olmaktan çıkarılıp bu topraklarda mülkiyet el değişiminin önü açılmaya çalışılıyor. Çayı özellikle ucuzlaştırıyorlar çünkü ÇAYKUR'u özelleştirmek istiyorlar" sözlerini kullandı.
Çay üreticisinin özel sektöre itildiğini ve ÇAYKUR'un da üreticiyi korumadığını belirten Ocaklı sözlerine şöyle devam etti: “Bu iktidardan umudunu kesen çay üreticisi için yeni bir model öneriyorum. Her köyün ÇAYKUR'a ve özel sektöre ihtiyacı olmadan kendi ürettiği çayı işleyebileceği bir model üzerinde çalışıyoruz. Bu şekilde üreticiyi mahkumiyetten kurtaracağız.”
