Son yıllarda pandemi olarak adlandırılan küresel salgınlar nedeniyle, salgınların yayılım hızından daha fazla dolaşan ve etki yaratan yanlış bilgilerin yarattığı kaos, hepimizi ciddi olarak etkilemekte. Özellikle kriz anlarında neyin tam olarak doğru, neyin yanlış olduğunu kestirmekte güçlük çekiyoruz. Ayrıca araştırmaların ve bulguların sürekli yenilendiği, güncellendiği ve geliştirildiği süreçlerde, kısmen yanlış ve kısmen doğru çok fazla bilginin bulunması nedeniyle güvenilir kaynak ve rehberlik arayışımız kat ve kat zorlaşabiliyor.
Burada vurgulamamız gereken nokta, yayılan bilgilerin kısmen doğru kısmen yanlış olması. Dolayısıyla yayınlanan ve paylaşılan içeriklerin kalite kontrolünü yapmaya ve doğru bilgiye ulaşmak için ilgili kurum ve kişilerden kriz anında anında yanıt beklendiğinden dolayı, bilgiyi ve bulguları derinlemesine analiz edebilmek için yeterli zaman olamayabiliyor. İletişimin inanılmaz bir şekilde hızlandığı bu dönemde, acil bilgiye ihtiyaç sırasında, bu eksiklikler ya da yetersizlikler yüzünden yayılan yanlış bilgiler krizin tırmanmasına neden oluyor. İşte bu dönemlere ilişki artık yeni bir tanımımız var: İnfodemi.
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ)’ye göre infodemi, insanların bir kriz karşısında güvenilir bilgi kaynakları ve rehberlik aradığı bir dönemde kısmen yanlış, kısmen doğru çok fazla bilginin bulunması nedeniyle güvenilir ve doğru bilgi arayışının zorlaşması olarak tanımlanıyor. COVID-19 gibi salgın dönemlerinde karşımıza çıkan infodemi salgını ile de mücadele etmek durumunda kalıyoruz.
COVID-19 pandemisi özelinde de salgının şiddeti arttıkça üretilen yanlış bilgiler de arttığını gözlemledik. Yanlış bilgiler, hastalığın yayılmasında ve alınacak önlemlerin aksamasında olumsuz anlamda büyük etki yarattı, aynı zamanda sağlık uygulamalara ciddi zarar verdi.
İnfodemi sırasında yanlış bilgi ile mücadele için öneriler
İnfodemi ile etkin mücadelede COVID-19 pandemisi sırasında yaşadıklarımız bize ne gösterdi? Turkuazlab adlı Türkiye’de Kutuplaşmayı Azaltmak için Stratejiler ve Araçlar Projesi’nin bir alt projesi olan İnfodemi ile Etkin Mücadele adlı web sayfasında araştırmaları ve bulguları edinebilirsiniz. Yine akademik alanda başka bir nitelikli olan İnfodemiLab’da, COVID19 bağlamında Türkiye’de yanlış bilgi yayılımını medya kullanıcılarının gözünden anlamayı ve önleyici faaliyet önerileri geliştirmeyi hedefleyen nefis bir proje.
İnfodemi ile mücadele için çevrimiçi eğitim sitesi İnfopedi Eğitimi‘ni sitesi de iyi bir kaynak. Kriz dönemlerinde ortaya çıkan yanlış bilgilere karşı dayanıklılığını arttırabilmek için, çevrimiçi eğitim aracı oluşturarak; sivil katılım, şeffaflık, hesap verilebilirlik ve medya okur-yazarlığına katkı sunmayı amaçlayan bu eğitim projesinden faydalanabilirsiniz. Site içerisinde hâlihazırda birçok araştırma, kaynak bulunuyor ve hatta bir sözlük de var.
