22 Aralık 2025 tarihinden itibaren yürürlüğe girecek bu yönetmelik, deprem, sel ve yangın gibi afetlerin ardından bina hasarlarının tespiti sürecini standartlaştırıyor.
Yeni yönetmelikle birlikte hasar tespiti süreci üç aşamada gerçekleştirilecek. İlk aşama, afetin genel yaşam üzerindeki etkisini ölçmek için 15 gün içinde tamamlanacak “afet etkisi belirleme” çalışmaları. İkinci aşamada, genel hayata etkili afet bölgesi kararı sonrası “ilk hasar tespiti” yapılacak ve bu süreç 15-90 gün içinde sona erecek. Son aşama olan “itiraz hasar tespiti” ise itiraz süresinin bitimini takiben 45 gün içerisinde sonuçlandırılacak.
Acil yıktırılması gereken binalar için itiraz süresi 3 gün, diğer binalar için ise 30 gün olarak belirlendi.
Yönetmelik, binaların hasar durumunu on farklı kategoride sınıflandırıyor: hasarsız, az hasarlı, orta hasarlı, ağır hasarlı, acil yıktırılacak, yıkık, değerlendirme dışı, girilemeyen, tespit edilemeyen ve kapsam dışı. Değerlendirme sadece afet sonrası oluşan hasarları kapsayacak; ekonomik ömrünü tamamlamış yapılar ya da afet dışı sorunlar dikkate alınmayacak.
Hasar tespit çalışmalarını yürütecek ekipler en az bir inşaat mühendisi olmak üzere inşaat mühendisleri, mimarlar ve inşaat teknikerlerinden oluşacak. Bu ekipler, yılda en az bir kez eğitim almak zorunda. Diğer meslek gruplarının hazırladığı raporlar geçerli sayılmayacak.
Yönetmelik, drone ve hava araçlarına entegre elektro-optik, kızılötesi kameralar ile sensörler ve gelişmiş yazılımların kullanımını da öngörüyor. Tüm veriler, merkezi bir bilişim altyapısında arşivlenecek.
Acil yıktırılması gereken binalar 10 gün içinde, ağır hasarlı binalar ise bir yıl içinde yıkılacak. Orta hasarlı binaların yıkım süreçleri ise ilgili mevzuat çerçevesinde belirlenecek. Boşaltma ve yıkım işlemleri mülki idare amirleri tarafından koordine edilecek ve yerel halkın bilgisi dahilinde gerçekleştirilecek. Hasar durum listeleri aynı zamanda dijital platformlarda da yayımlanacak.
Karayolları, köprüler, barajlar, nükleer tesisler ve tescilli kültür varlıkları gibi özel yapılar yeni yönetmelik kapsamı dışında bırakıldı. Kamu binalarında ve tescilli eserlerde hasar tespiti ayrı raporlanacak; güçlendirme ya da yıkım işlemleri ilgili kurumlar tarafından yürütülecek.
Afet sonrası hasar tespit işlemlerini standartlaştırmayı ve müdahalelerin hızlı, etkin şekilde gerçekleşmesini hedefleyen yönetmelik, AFAD’ın koordinasyonunda uygulanacak. Böylece afet bölgesindeki can ve mal güvenliği azami düzeyde korunacak.
