SOL Parti Doğu Karadeniz İl Örgütleri’nin çay üreticilerinin ve tarım emekçilerinin sorunlarını masaya yatırdığı Tarım-Çay Çalıştayı bölge halkının katılımıyla Rize’de gerçekleştirildi. Çalıştay’da çayın geleceği ve kamuya dayalı bir üretim modeli tartışıldı.
Çalıştay’ın açılışından ülke tarımına ilişkin alınan kararları tarihsel olarak hatırlatan ve neoliberal dönüşümün tarım üzerindeki etkilerine değinen SOL Parti Tarım Çalışma Grubu’ndan Ali Merdan Çelik, çözüm önerisi olarak gıda egemenliğine önemine değindi. Küçük çiftçiler, mevsimlik işçiler, üretim ve tedarik zincirindeki herkesin karar mekanizmasında yer alması gerektiğini vurgulayan Çelik, “Kooperatifler, çiftçi birlikleri, sendikalar… Bu yapıların güçlendirilmesi, çiftçinin yeniden örgütlenebilmesi elzemdir. Bir zamanlar var olan üretici kurumları tasfiye edildi. Yerine şirketler getirildi. Şimdi bu yapıları yeniden inşa etmemiz gerekiyor” dedi.
Çelik, “Endüstriyel tarımın saldırılarına karşı doğayı, üreticiyi, emeği savunmak hepimizin görevidir” diyerek “Doğayı korumak, ekosistemi yaşatmak, gıdaya adil erişimi sağlamak için direneceğiz. Ve bu direnişin adı, Gıda Egemenliği olacak. Bu mücadeleyi büyütmeye, üreticilerin söz ve karar sahibi olduğu bir sistemi inşa etmeye kararlıyız” diye konuştu.
Çalıştay’ın ilk oturumunda, çay üreticilerinin karşı karşıya kaldığı tehlike ve çayın geleceği konuşuldu. KTÜ’den Doç, Dr. Oğuz Kurdoğlu, iklim krizine dikkat çekerek “Daha önce görmediğimiz bitki ve hayvan çeşitlerini görüyoruz. Çay tarlalarında az olan bitkiler, artık işgalci oluyor” diye konuştu. Yakın gelecekte en büyük tehlikenin heyelan riskleri olduğuna dikkat çeken Kurdoğlu, “Kızılağaçların korunması heyelanı önlemesi açısından çok önemli, ağaçları korursanız onlar da sizi korur” ifadelerini kullandı.
Araştırmacı Fatma Genç, bölgedeki ürün çeşitliliğinin yıllar içerisinde yok olduğuna dikkat çekti. Bölgede çay üretiminin başlangıcına dikkat çeken Genç “Temel geçim kaynağını oluşturan çayın sürdürülebilirliği de tehlikede” dedi. Doğu Karadeniz Bölgesi’nde önemli bir geçim kaynağı olan çaya bütünlüklü bakmak gerektiğine dikkat çeken Genç, “Çayın, üreticilerin ve kurumu ÇAYKUR üzerinden ele almak gerekir. İklim değişikliği nedeniyle çayın geleceği tehlikede, üreticiler sözleşmeli tarım yoluyla işçileştirilmekte ve ÇAYKUR içi boşaltılarak tasfiye edilmek istenmektedir. 2009’dan beri çay kanun teklifleri ile çayda neoliberal dönüşüm hayata geçirilmeye çalışmaktadır. Çaya, çay üreticisine ve ÇAYKUR’a sahip çıkmanın ve mücadele etmenin zamanıdır” diye konuştu.
Hopa Çay Kooperatifi’nden Serdar Doğan ise üretici kooperatiflerinin önemine değinerek Hopa Çay’ın bölgedeki konumuna dikkat çekti. Kooperatif ortaklarının tamamının çay üreticilerinden uluştuğunu kaydeden Doğan, “2012 yılından bu yana dek bu bozulan ve kopan ilişkileri onarmak ve hayata geçirebilmek adına çaba sarf etmekteyiz, bu sebepten kaynaklı iddia ettiğimiz yönetim biçimini hayata geçirebilme noktasında zorluklar yaşasak da zamanla bu sorunları aşıyoruz” diye konuştu.
Çalıştay’ın ikinci oturumunda özel şirketlere peşkeş çekilen çay sektörüne karşı kamucu bir yaklaşımın nasıl inşa edileceği tartışıldı. BirGün Ekonomi Muhabiri Havva Gümüşkaya, Çay Kanun’u tartışmalarına değindiği konuşmasında “2009 yılından bu yanan yeni Çay Kanunu üzerine konuşuyoruz. Ama ortaya çıkan tekliflerde hazırlıklar da ÇAYKUR’un adı geçmiyor. ÇAYKUR’u işlevsizleştirme çabasını görüyoruz” dedi.
Gümüşkaya, “Sürekli özelleştirme gündemi ile anılan ÇAYKUR’u tasfiye ederek üreticiyi şirketlere mahkûm eden maddeler yer alıyor. Başkanını Cumhurbaşkanı’nın atadığı bir Çay Kurulu öngörülüyor. Bu Kurul, geniş yetkiler ile çay sektörünü planlama ile görevlendiriliyor” diye konuştu.
HEP BİRLİKTE MÜCADELE
Çalıştay’a katılan CHP Rize Milletvekili Tahsin Ocaklı da, bölgedeki vahşi madenciliğin yarattığı tehlikelere değindi. Ocaklı, “Türkiye’de tek adam rejimi oluştu. Bizim yaşam alanlarımızda birlikte karar alamayacağımız bir düzen getirdiler. Rize’de orman içi açıklık alanlarının yüzde %60’ı maden sahası ilan edildi. Biz direnirsek sattırmayız. Çay Kanunu’nu taslak teklifinden AKP’li bölge milletvekillerinin bile haberi yok. Teklifler Saray’da hazırlanıp Meclis’e geliyor. Bunu kabul etmiyoruz. Bütün paydaşların masada olmadığı kanun bizim için geçerli değildir. Çay Kanunu teklifine hep birlikte karşı çıkmalıyız. Yeni bir çay kanunu üreticilerle hep birlikte oluşturmalıyız” diye konuştu.
SOL Parti Tarım Çalışma Grubu Sözcüsü İlkay Öz, gıda meselenin politik bir mesele olduğuna dikkat çekti. Öz, “Devlet tarımdan el çektirildi. Kooperatifler kapatıldı. Üretici ürünü değerinde satamadı. Devlet, alt yapı ve üst yapı yatırımlarını kırda azaldı. Köylü ve küçük üretici sermayenin insafına terkedildi. Üretici önce yoksullaştı sonra mülksüzleşti. Demokratik bir Türkiye için kamucu ÇAYKUR, ÇAYKUR’un da üreticiyi savunacak hale gelmesi lazım” diye konuştu.
Çalıştay’ın forum bölümünde eylem planı oluşturulması gerektiğine dikkat çekilirken sonuç metninin ilerleyen günlerde açıklanması bekleniyor.
